Kennis voor collecties

Het overzicht van alle onderzoeksresultaten tussen 2008 en 2012 van het kenniscentrum roerend erfgoed van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Expertise » Makelij
< terug naar overzicht
                     
²
  • Onderzoeksagenda
    Over de agenda
    Over ons
    Contact
    Colofon
    Zoeken
    Sitemap
  • Showcases
    Mill x Molen
    Victory Boogie Woogie uitgepakt
    Govert Flinck in AR
    Doet 'ie het of doet 'ie het niet?
    Vincent van Gogh aan het werk
    Risicoanalyse van Charlene
    DiMCoN, de digitale rode loper
    App's en websites: publiekstrekkers?
    Kleuren van gisteren
    Pas op met water!
    Een nieuw (oud) raam
  • Expertise
    RCE-collectie
    Onderzoek
    Museum Virtueel
    Makelij
    Plastics
    Risicomanagement
    Kleur
    Oppervlak en perceptie
    Publieksparticipatie
    Installaties
    Archeologie
  • Programma' s
    Waarde en waardering
    Op de museale weegschaal Historische interieurs Herbestemming glas-in-lood Kunst van de wederopbouw
    Toegankelijkheid
    Archivering Inside Installations PP: conservering online Evaluatie INCCA-netwerken Imago revisited MuseumApp Nieuw publiek online Play BKR Eindhoven Publieksonderzoek PRACTICs Schilderij als interface
    Object in context
    CHARISMA Conservering van gipscollecties Droge reiniging Govert Flinck Kunstenaarsinterviews Kunst in de openbare ruimte Natuurlijke kleurstoffen New Strategies
    Polymeren POPART Schoonmaken en perceptie van objecten Spijkers, kanonnen en granaten Van Goghs atelierpraktijk Victory Boogie Woogie Vroege synthetische kleurstoffen Watergevoelige olieverf?!
    Museometrie
    Bruikleenmonitor Collectiebalans Moderne Kunst DiMCoN Enquêtes Museumcongres Jaarverslagen van musea Kunstenaarsindex Musea in rijksmonumenten Museum Analytics
    Collectie-risicomanagement
    Digitaal Handboek collectie-risicomanagement CRM - Methodiek en toepassing Risicoanalyse Degradatieprocessen Risicoanalyse Gebeurtenissen Kosteneffectiviteit risicoreductie Papieren erfgoed - Metamorfoze Indemniteit
Kennisdossier
  • Ontdek onze expertise

    Inhoud en resultaten van de Onderzoeksagenda zijn ook bereikbaar via een selectie van de expertisegebieden van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

    Ga verder >
  • Expertise ex rce collectie
  • Expertise ex onderzoek3
  • Expertise ex virtueel museum
  • Expertise ex makelij
    • Informatie
    • Beeld
    leesmodus
    delen

      EMAIL | FACEBOOK | TWITTER

    Onderzoek naar makelij geeft inzicht in de werkwijze van de kunstenaar of ambachtsman in de context van zijn tijd. Ook geeft het aanwijzingen over de oorspronkelijke verschijningsvorm van objecten en veranderingen die daarin zijn opgetreden of nog te verwachten zijn.

    resizedimage600637 Atelier

    Adriaen van Ostade, Schildersatelier, 1685. Foto: Rijksmuseum Amsterdam

    Atelierpraktijk

    De werkpraktijk van een kunstenaar openbaart zich als verborgen sporen ‘ontcijferd’ kunnen worden. Door het maakproces van een kunstwerk te onderzoeken, kunnen we beter begrijpen hoe een kunstenaar of ambachtsman te werk ging. Het is een aanvulling op de kunstgeschiedenis en wordt daarom ook wel ‘technische kunstgeschiedenis’ genoemd. Voorbeelden zijn onderzoek naar de atelierpraktijk van Van Gogh of van Rembrandts leerlingen, maar ook de makelij van textiel, meubels, glas, keramiek, metalen voorwerpen of de beschildering van historische binnenruimten. Bij hedendaagse kunstenaars is onderzoek naar de atelierpraktijk belangrijk vanwege de sterke verbondenheid van toegepaste materialen en de individualiteit van de kunstenaar.

    Conserveringsonderzoek

    Onderzoek naar makelij is het uitgangspunt om de levensweg van het object beter te kunnen begrijpen. Om de huidige toestand te verklaren, is het noodzakelijk om te weten hoe het werk tot stand gekomen is, hoe het er oorspronkelijk uitzag en of er door de tijd veranderingen zijn opgetreden. Veranderingsprocessen in het verleden kunnen bovendien helpen bij het opstellen van prognoses over toekomstig gedrag van de materialen. Daarnaast helpt inzicht in het maakproces bij het vaststellen van optimale bewaarcondities voor het object.

    Methode

    De methode die bij deze vorm van onderzoek wordt gevolgd, bestaat uit drie stappen:

    Onderzoek van het object

    Analytische technieken kunnen onzichtbare aspecten van kunstwerken zichtbaar maken, zoals ondertekeningen, de laagopbouw of verborgen constructie-elementen. Onderzoek naar de chemische samenstelling helpt om gebruikte materialen te identificeren en geven inzicht in het ontstaansproces. De RCE beschikt zowel over een hoogwaardige onderzoeksfaciliteit met een breed spectrum aan analytische technieken als over referentiecollecties van analytische data, die hierbij worden ingezet.  

    Onderzoek van historische bronnen

    De meest betrouwbare informatie voor het materiaalgebruik van de kunstenaar wordt verkregen uit restanten van zijn materialen of gereedschappen. Maar deze primaire bronnen zijn vaak niet meer aanwezig. Als vervanging kunnen dan overgeleverde materialen van tijdgenoten of stalenboeken van fabrikanten worden onderzocht. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed beschikt ook op dit gebied over een groot aantal unieke referentiecollecties, van bijvoorbeeld historische verven, bindmiddelen, inkten, tekenmaterialen, plastics en steensoorten, maar ook stalenboeken én een van de grootste collecties ter wereld van vroege synthetische kleurstoffen en pigmenten.

    Geschreven bronnen zijn eveneens onmisbaar voor onderzoek naar makelij. Op het gebied van maakprocessen van zo goed als elk objecttype heeft de Rijkdienst geschreven bronnen, vanaf de oudheid tot nu: over makelij, beschrijvingen van procedés, talloze historische recepten en databases met literatuurbeschrijvingen. Door dit historische bronmateriaal bij het onderzoek te betrekken, is tevens inzicht te verkrijgen in de samenhang tussen de materiele biografie en de betekenis van het object.

    Het maken van reconstructies

    Reconstructies zijn noodzakelijk om de betrouwbaarheid van historische gegevens te testen. Door procedés na te bootsen kunnen de geschreven bronnen worden getoetst aan de praktijk. Ook dienen reconstructies om de uitkomsten van analytische technieken aan de hand van materiele objecten te verifiëren. De Rijksdienst heeft uitgebreide collectie reconstructies. Deze zijn in het verleden voor onderzoek gebruikt, maar kunnen eveneens in de toekomst opnieuw een bijdrage leveren aan het onderzoek naar objecten en hun makelij.

    vorige  /  volgende cover page DSC00034 DSCN8565 IMG 0835
    Bekijk ook:
    Projecten
    Govert Flinck Kunstenaarsinterviews Natuurlijke kleurstoffen Polymeren Van Goghs atelierpraktijk Victory Boogie Woogie: de ontstaansgeschiedenis Vroege synthetische kleurstoffen Watergevoelige olieverf op 20e-eeuwse schilderijen
    Expertise
    ex thumb kleur2 Kleur ex thumb onderzoek Onderzoek
    Showcases
    Hallstatt cover3 Gekleurd textiel uit de zoutmijn van Hallstatt Jasper Johns, Untitled 1964-'65, 1965 Pas op met water! P1000941 Risicoanalyse van Charlene Victory Boogie Woogie 7 Victory Boogie Woogie uitgepakt 1424 VGA tent klein Vincent van Gogh aan het werk
  • Expertise ex plastics
  • Expertise ex risico management
  • Expertise ex kleur
  • Expertise ex oppervlak en perceptie
  • Expertise ex publieksparticipatie
  • Expertise ex installaties
  • Expertise ex archeologie
  • Over de agenda
  • Over ons
  • Contact
  • Colofon
  • Zoeken
  • Sitemap