De schildermethoden van Rembrandt-leerling Govert Flinck.
Vier vroege schilderijen van Rembrandts beroemde leerling Govert Flinck (1615-1660) zijn diepgaand onderzocht, waarna onderzoeksresultaten van twee werken via een iPad-applicatie werden ontsloten voor publiek.
De app in werking in de publieksopstelling van Museum Catharijneconvent.
Het onderzoek naar Flincks materiaalgebruik en schildertechniek vond plaats in het kader van een pilotstudie (looptijd januari 2009 - juni 2011) voor een interdisciplinair onderzoeksproject naar de schildermethoden van Rembrandts leerlingen.
De studieobjecten omvatten vier werken van Flinck en één van Ferdinand Bol (1616-1680) − beiden leerling van Rembrandt in de jaren 1630 – en werden bestudeerd door een interdisciplinair team van onderzoekers van de RCE, het Rijksmuseum Amsterdam en de Universiteit van Amsterdam.
Twee schilderijen van Flinck hebben als onderwerp: Isaäk zegent Jacob. De versie uit Museum Catharijneconvent maakte hij vermoedelijk in 1633, kort na zijn komst in het atelier bij Rembrandt. De andere, nu in de collectie van het Rijksmuseum, schilderde hij enige jaren later na afronding van zijn leertijd. Hoewel het onderwerp gelijk is, vertonen beide schilderijen grote schildertechnische en stilistische verschillen. Deze boden een uitgelezen mogelijkheid de ontwikkeling van Flinck te bestuderen.
In plaats van een wetenschappelijk artikel is ervoor gekozen de resultaten op een andere, bijzondere manier toegankelijk te maken: door middel van een augmented reality (AR)-applicatie voor de iPad. Door de verborgen technische informatie via AR zichtbaar te maken, konden de onderzoeksresultaten van de twee schilderijen met het thema Isaäk zegent Jacob worden gepresenteerd aan een breed publiek. De applicatie is voorjaar 2013 gelanceerd in Museum Catharijneconvent. iPads zijn op zaal opgesteld, met de bedoeling dat bezoekers ze vóór het echte schilderij houden. Zie voor een simulatie van de iPad-app de website http://ontdekgovertflinck.nl
Daarmee zien ze de resultaten van verschillende analytische onderzoeksmethoden, die stap voor stap vertellen hoe Flincks schilderij tot stand is gekomen. Bij het doorlopen van de applicaties volgt informatie over het opspannen van het doek, de grondlaag, de schets en de talrijke veranderingen in de compositie. Ook de gebruikte pigmenten en de manier waarop Flinck zijn penseel hanteerde (en op die manier stoffen en ruimtelijkheid wist te suggereren) komen aan bod.
Tijdens de pilot vond ook onderzoek plaats aan Flincks portret van zijn neef Dirck Jaocbsz Leeuw (gesigneerd en gedateerd 1636, bruikleen Doopsgezinde Gemeente, Amsterdam aan Museum het Rembrandthuis). Het technisch onderzoek bracht een uitzonderlijk pentiment, een correctie van de schilder, aan het licht. Dirck Leeuw droeg niet van meet af aan het sobere doopsgezinde kostuum waarin we hem vandaag de dag zien. Aanvankelijk liet hij zich schilderen met een modieus kostuum en in een andere elegante pose. Deze vondst is gepubliceerd in JAAS in 2013 (zie bij Resultaten). Een kunsthistorische studie over dit portret is in voorbereiding.
In samenwerking met de restauratoren van het Mauritshuis is Flincks Portret van een vierenveertigjarige man uit 1637 eveneens technisch onderzocht. En ook Ferdinand Bols De engel verschijnt aan Gideon (Museum Catharijneconvent) is onderworpen aan uitvoerig technisch en kunsthistorisch onderzoek. De resultaten van het onderzoek zijn ontsloten via een website (zie bij Resultaten).